[sadeghnejad@ut.ac.ir]

اجرا و پیاده‌سازی موفق یک سیستم GIS

بدیهی است که پیاده سازی سیستم GIS در هر سازمان، دارای پیچیدگیها خاص خود می‌باشد. ولیکن به طور کلی، برای اجرای و پیاده‌سازی موفق یک سیستم GIS ، می‌بایست فعالیتهای زیر انجام شود:
1.آنالیز نیازمندیها
2.اجرای یک پروژه نمونه ( Pilot) برای شناخت دقیق تر نیازمندیها و مشکلات موجود
3.طراحی مفهومی، منطقی و فیزیکی پایگاه داده
4.تدوین دستورالعملهای تولید نقشه و مشخصات نقشه های مورد نیاز
5.تولید و جمع آوری اطلاعات نقشه‌ای و توصیفی مورد نیاز
6.طراحی و پیاده سازی سازمان GIS
7.تهیه سخت افزار و نرم افزار مورد نیاز و آموزش پرسنل
8.توسعه پایگاه داده طراحی شده به منظور پوشش کاربردهای خاص تعریف شده برای سیستم
9.توسعه کاربردها و توابع تجزیه و تحلیل اطلاعات
10.تدوین استانداردها و فرآیند تبادل اطلاعات
11.توسعه و تدوین مراحل و نحوه حفاظت و نگهداری از اطلاعات
12.اجراو پیاده سازی کامل سیستم به صورت یکپارچه، درواحدها و سازمانهای وابسته


مهمترین و اولین گام در اجرای GIS، عبارت از آنالیز نیازمندیهای سیستم می باشد. آنالیز نیازمندیهای سیستم مشخص خواهد که سیستم GIS پس از استقرار توسط چه کاربرانی مورد استفاده قرار می گیرد، چه کاربردهایی می بایست در سیستم GIS پیاده سازی شوند و چه اطلاعات مکانی و توصیفی موردنیاز سیستم به منظور پوشش کاربرد های تعریف شده برای سیستم می باشد. همچنین نتایج این مرحله مشخص خواهد کرد که چه نقاط قوت و یا ضعفی برای ایجاد GIS در سازمان مورد مطالعه، وجود دارد و چه مسیر و چه گامهایی را برای ایجاد GIS در سازمان می بایست پیمود.

پس از انجام مرحله آنالیز نیازمندیها، امکان تعیین نقشه و اطلاعات پایه مورد نیاز، انتخاب نرم افزار و سخت افزار بهینه مورد نیاز، طراحی پایگاه داده تهیه و پیاده سازی توابع کاربردی در محیط نرم افزار، تبدیل و انتقال اطلاعات به محیط نرم افزار GIS و… قابل اجرا خواهد بود.

تعریف دقیق کاربردهای مورد انتظار از سیستم GIS، امکان انجام تجزیه و تحلیلهای دقیق و جامع در خصوص اطلاعات مورد نیاز سیستم، مشخصات سخت افزار و نرم افزار مورد نیاز، مشخصات و معماری شبکه ارتباطی مورد نیاز و … را فراهم می نماید.

بسیاری از ارگانها بدون توجه به نیازهای مطرح در خصوص استفاده و کاربرد GIS در سازمان خود، اقدام به خرید تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری می نمایند. این امر باعث می‌شود تا در نهایت سازمانهای فوق هزینه زیادی را در جهت خرید تجهیزات متقبل شوند، در حالیکه ممکن است تجهیزات تهیه شده، قابل استفاده جهت پوشش کاربردهای در نظر گرفته برای سیستم GIS، نباشند.

مراحل مختلف مورد نیاز جهت پیاده‌سازی یک سیستم اطلاعات جغرافیایی را می‌توان به دو مرحله اصلی آنالیز نیازمندیهای سیستم و اجرا و پیاده‌سازی سیستم، تقسیم بندی نمود.

آنالیز نیازمندیهای سیستم، شامل فعالیتهای زیر می‌گردد :
•اهداف و وظایف سازمان
•تجزیه وتحلیل فعالیت های جاری و مسائل و مشکلات موجود
•کاربردها
•نقشه ها و اطلاعات پایه مورد نیاز
•بحث های سازمانی از قبیل نحوه گردش و تبادل اطلاعات، منابع اطلاعاتی موجود و…
•طراحی مفهومی پایگاه داده
•نیازمندیهای سخت افزاری و نرم افزاری
•برآورد هزینه اجرا و پیاده سازی GIS، شامل: توسعه کاربردها، تولید و جمع آوری اطلاعات، هزینه خرید نرم‌افزار و سخت افزار، آموزش، بهنگام رسانی اطلاعات و پشتیبانی و نگهداری سیستم
•تهیه طرح اجرایی و مشخصات فنی پیاده سازی GIS در یک دوره زمانی مشخص

اجرا و پیاده‌سازی سیستم، شامل فعالیتهای زیر می‌گردد :
•انتخاب و تهیه نرم افزار و سخت افزار
•طراحی مفهومی پایگاه داده
•تهیه استانداردها و دستورالعملهای مورد نیاز
•تهیه و تولید نقشه و اطلاعات توصیفی مورد نیاز
•پیاده سازی سازمان GIS و پرسنل آن
•آموزش کارشناسان و مدیران
•طراحی پایگاه داده و سیستم
•توسعه و پیاده سازی کاربردها
•پشتیبانی اطلاعات، نقشه، سخت افزار و نرم افزار
•تهیه و تولید استانداردهای متادیتا
•استقرار و پیاده سازی سیستم در محیط سازمان