[یاسمن رضائیان]

داده ها و پارامتر های موجود در شبکه های آبیاری وزهکشی بواسطهٔ وجود جنبه های مختلف فنی ، مدیریتی ، اجتماعی و اقتصادی ، از گستردگی بسیار زیادی برخوردار است . بطوریکه حجم اطلاعات کاغذی مربوط به یک شبکه از مرحله ي مطالعاتی تا بهره برداری می تواند فضای مفید زیادی را از محیط اداری اشغال نماید .یکی ازموثرترین راه های حفاظت ، نظم دهی ، دسترسی آسان و کوچک کردن حجم اطلاعات ،بکار گیری نرم افزار های سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) می باشد .سیستم های اطلاعات جغرافیایی قادر است کلیهٔ داده ها و اطلاعات مکانی و توصیفی شبکه های آبیاری را دریک محیط کامپیوتری یکپارچه نماید و به صورت آسان در اختیار کاربران قرار دهد . درمحیط های نرم افزاری (gis ) امکان ایجاد لایه های مختلف اطلاعاتی شامل :‌‌‌‹‹ تصاویر ›› ، ‹‹ اعداد وارقام ›› و ‹‹‌ متن نوشتاری ››‌ فراهم می باشد و می توان بعداز ورود اطلاعات ، بر حسب نیاز ، بخشی از اطلاعات مورد نیاز را فرا خواند .از جملهٔلایه های اطلاعاتی که می توان در نرم افزار هایgis قرار داد تصاویر یا طرح هایگرافیکی از شبکه های آبیاری و زهکشی می باشد که عمدتأ شامل نقشه ها و موقعیت های شماتیکی می باشد که از آن جمله می توان به مواردی همچون نقشهٔ کانال ها ، زهکش ها ،نقشهٔ شماتیکی مزارع ، نوع محصولات کشت شده ، نقشهٔ طبقه بندی اراضی و ... اشاره کرد .قسمت های زیادی از اطلاعات شبکه ها شامل آمار و ارقام می باشد که هر بخش ازآنها می توانند لایه ای از اطلاعات را در محیط نرم افزاری gis به خود اختصاص دهندکه شامل اطلاعات کانال ها ، زهکش ها ، چاه ها ، عملکرد محصولات زراعی ، راندمان آبیاری ، وضعیت آبگیر ها و ده ها پارامتر دیگر می باشد .بخش آخر شامل اطلاعات تفضیلی یا نوشتاری شبکه های آبیاری و زهکشی می باشد که می توان آنها را نیز در لایه های مختلف اطلاعاتی در نرم افزار های gis قرار داد.این لایه ها می تواند شرح تفضیلی وقایع ، اقدامات انجام شده ، روش حل مشکلات ، توصیه های لازم برای راهبری شبکه باشد . کاربر می تواند بر حسب نیاز خود اطلاعات یک لایه یا اطلاعات لایه های مختلف رابطور همزمان مورد استفاده ویا نقد وبررسی قرار دهد .




اساس استفاده از سنجش ازدور در آبیاری و زهکشی

کاربرد فن سنجش از دور(rs ) در مطالعات مختلف مرتبط باآبیاری و زهکشی دارای سه مبنای عمده به شرح زیر می باشد . لازم است هر یک از مواردزیر به صورت جداگانه یا با هم برای کاربرد هایی که در بخش بعد ذکر می شوند برداشتگردند .

الف - روندیابی فعالیت های آبیاری و زهکشی در سطوح وسیع

ب - شناسایی نوع و میزان عملکرد محصولات و خطرات شوری اراضی

ج - تهیهٔ نقشهٔ مزارع ، مرز واحدها و جنبه های حقوقی

برای دستهٔ الف ، برداشت تصاویر تکراری مورد نیاز است ،دستهٔ دوم بر مبنای تصاویر چند طیفی که برای پایش منابع زمینی پیش بینی شده است استوار است و جهت تهیهٔ موارد دستهٔ (ج) بایستی تصاویر با دقت بالا تهیه شوند تاشناسایی عوارض زمینی کوچک نیز امکان پذیر باشند . شایان ذکر است که تصاویر ماهوارهای همیشه ورودی سیستم های اطلاعات جغرافیایی را تشکیل می دهند ، بدین معنی که پس ازبرداشت تصاویر ماهواره ای ، آنها در gis ذخیره ، پردازش و مورد استفاده قرار خواهندگرفت .




کاربرد gis و rs در آبیاری و زهکشی

- تهیهٔ نقشه های کاربری اراضی

- به روز کردن نقشه های موجود

- مطالعات کشاورزی ، زمین شناسی ، منابعآب سطحی

- بررسی آلودگی آب

- مدیریت مزرعه ، مدیریت طرح های کلان آبیاری وزهکشی

- کنترل فرسایش خاک و کویر زدایی

- تعیین بافت خاک ، بررسی روند شوری خاک

- تعیین سطح زیر کشت اراضی آبیاری شده

- برنامه ریزی مدیریت منابع آب و ...