[sadeghnejad@ut.ac.ir]

روش سنتى تبدیل داده ها به دانش، متکى به تجزیه، تحلیل و تفسیر دستى است. این تجزیه و تحلیلهاى دستى مجموعه هاى داده اى بسیار کند، گران و موضوعى است. در حقیقت با رشد نمائى حجم داد ه ها، این نوع تجزیه و تحلیل ها در بسیارى از حوزه ها، غیر عملى مى گردد. در حالى که ارزش واقعى چنین داده هایى در توانایى استخراج گزارشهاى مفید و شناسایى رونده رویدادهاى جالب است . پشتیبانى از تصمیم گییها و سیاستها بر مبناى تجزیه ، تحلیل ها و استدلالیهاى آمارى و کشف داده ها به منظور دستیابى به اهداف عملیاتى و اجرایى مى باشد. سیستمهاى کشف دانش، این امکان را به کاربر مى دهند که بتواند انبوه داده هاى جمع آورى شده را تفسیر کنند و دانش نهفته در آن را استخراج نمایند. کاوش داده ها را مى توان بر روى بانکهاى اطلاعاتى مختلفى انجام داد. یکى از این بانکها بانکهاى اطلاعاتى فضایى است.


داده کاوى و کاوش داده ها روى داده هایى که داراى یک یا چند ویژگى مکانى، فضایى و یا جغرافیایى باشند داده کاوى فضایى نامیده میشود و خروجى آن دانش و معرفتى است که داراى خصوصیات فضایى جغرافیایى ، مانند مکان، جهت، فاصله، شکل هندسى و مانند آن باشد.
سیستمهاى اطلاعات جغرافیایى به طور عموم براى ذخیره و بازیابى داده هاى جغرافیایى به کار مى رود. این سیستمها توانایى شاخص دهى اطلاعات جغرافیایى و پرس و جوهاى مکانى را دارا هستند. داده ها ى موجود در در سیستمهاى اطلاعات جغرافیایى به دو دسته تقسیم مى شوند: داده هاى مکانى و داده هاى توصیفی. داده هاى مکانى داده هایى هستند که به نحوى با موقعیت جغرافیایى و مکانى اشیا موجود درسیستم مرتبطند و داده هاى توصیفى که سایر خصوصیات این اشیا را بیان میکنند.

در سیستمهاى اطلاعات جغرافیایى باتوجه به حجم بالاى اطلاعات، نیاز به کشف و استخراج داشن بسیار نمود پیدا میکند. پایگاه داده موجود در سیستم اطلاعات جغرافیایى مورد بررسى مبتنى بر داده هاى شبکه حمل و نقل است. این داده ها که به صورت روزانه از وضعیت جاده ها و خیابانهاى محدوده شهرى دریافت مى شود شامل موقعیت جغرافیایى، وضعیت مسیر، نام محور، متوسط ترافیک و … است. در این سیستم بخشى از اطلاعات مانند موقعیت و نام مسیرها از لحاظ زمین ثابت بوده و سایر اطلاعات همچون وضعیت مسیر متوسط ترافیک روزانه در دوره هاى زمانى مختلف به روز مى شود.

امروزه در مدیریت بحران سوانح به خصوص در شهرهاى بزرگ و پر ترافیک ایجاب مى نماید دسترسى به اطلاعات و داده ها توسط مدیران امداد رسانى و مرکز کنترل امدادرسانى آسان تر و سریعتر صورت بگیرد. اتفاقات غیر مترقبه مثل زلزله، سیل، آتش سوزى هاى مهیب و … همیشه به پراکندگى بیشتر مى انجامد لذا ضرورت داشتن مجموعه اطلاعات دقیق از مناطق مختل داخل شهرى و برون شهرى آن هم در اسرع وقت یک ضرورت است که ما سعى کرده ایم در این مقاله با استفاده از اطلاعات مجود در بانکها و سیستمهاى اطلاعات جغرافیایى همچون نواحى پر ترافیک، نقاط حادثه دیده، محل استقرار نیروهاى امدادى و استفاده از روشهاى و الگوریتمهاى داده کاوى روش دسترسى به بهترین مسیرها در کنترل بحران را ارائه نماییم.

امیدواریم دانش استخراج شده از این فرایند کاربردى بتواند راهکارى مناسب در تصمیم گیریهاى مختلف مدیران و علاقمندان قرار دهد.