+- انجمن جی آی اس (GIS) (http://forum.arcgis.ir)
+-- انجمن: اشتراک گذاری دیتا و اطلاعات GIS,RS (http://forum.arcgis.ir/Forum-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9-%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%AA%D8%A7-%D9%88-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-GIS-RS)
+--- انجمن: اطلاعات آموزشی (Tutorial) (http://forum.arcgis.ir/Forum-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C-Tutorial)
+--- موضوع: اصطلاحات و مفاهیم پایه جی آی اس (/Thread-%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%AC%DB%8C-%D8%A2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3)
اصطلاحات و مفاهیم پایه جی آی اس - sadeghnejad@ut.ac.ir - ۰۵-۰۸-۱۳۹۲
اصطلاحات و مفاهیم پایه جی آی اس (GIS)
در این مطلب به تعریف اصطلاحاتی می پردازیم که در جی آی اس (GIS) از آنها مکررا استفاده می شود.
عارضه
به هر یک از اشیاء موجود در جهان خارج که بر روی یک نقشه نمایش داده می‌شود، عارضه اطلاق می‌گردد. به عبارت دیگر، عارضه کوچکترین سطح اقلام اطلاعاتی نقشه می‌باشد. عوارض مکانی ممکن است ملموس و فیزیکی (نظیر یک رودخانه یا چاه ها و تونل ها) یا غیرملموس و قراردادی(نظیر یک منحنی میزان و یا یک سطح هم پتانسیل) باشد.
لایه
به مجموعه‌ای از عوارض همنوع که بر روی یک نقشه نمایش داده می‌شود، لایه گفته می‌شود. هر نقشه میتواند شامل یک یا چند لایه باشد. عوارض داخل یک لایه همگی از یک نوع هستند (نقطه ای، خطی یا سطحی). لایه ها میتوانند به فرمت های مختلفی نظیر Shape file، کلاسهای Geodatabase، فرمت های CAD و … وجود داشته باشند.
نقشه
نمایشی است از موقعیت مکانی اشیاء در جهان خارج که از ترکیب و روی هم‌گذاری چندین لایه تشکیل می‌گردد. در محیط ArcGIS یک نقشه با فرمت .mxd ذخیره می شود. مهمترین اطلاعاتی که در یک فایل نقشه ذخیره می شود درباره نحوه نمایش، منبع و ارتباطات لایه های تعریف شده می باشد. هر فایل mxd میتواند اطلاعات مربوط به چندین فریم نقشه (Data Frame) را در خود ذخیره کند.
سیستم مختصات
روابط و فرمول های ریاضی که نحوه نمایش عوارض واقع بر کره زمین را روی فضای مسطح (مثل مانیتور یا کاغذ)، تعریف میکنند. سیستم های مختصات را میتوان در دو طبقه کلی تقسیم بندی کرد:
-1جغرافیایی (Geographic): که در آنها نحوه تصویر شدن عوارض بر فضای مسطح تعریف نشده و بنابراین از مختصات کروی آنها جهت نمایش استفاده می شود. واحدهای اندازه گیری در آن از نوع درجه ای می باشند و به همین دلیل در بسیاری از کاربردها قابل استفاده نیستند.
-2تصویر شده (Projected): که در آنها نحوه تصویر شدن عوارض بر فضای مسطح تعریف شده و بنابراین از مختصات خطی جهت نمایش استفاده می شود. واحدهای اندازه گیری در آن از نوع خطی (نظیر متر) می باشند و به همین دلیل در اکثر موارد از این سیستم ها استفاده می شود. UTM و Lambert از معروفترین سیستم های مختصات از این نوع می باشند.
اطلاعات مکانی
مجموعه اطلاعاتی می‌باشد که موقعیت مکانی عوارض هندسی، لایه و در نهایت نقشه گرافیکی را تشکیل می دهند. این اطلاعات به دو شکل برداری و رستری (تصویری) ذخیره و نگهداری می‌شوند.
اطلاعات توصیفی
اطلاعات تشریحی و توصیفی در خصوص عوارض مکانی موجود در نقشه و یا موجودیت‌های مرتبط با آنها می‌باشد که توصیف‌هایی از این عوارض یا موجودیت‌های مرتبط را در برمی‌گیرد.
عارضه
به هر یک از اشیاء موجود در جهان خارج که بر روی یک نقشه نمایش داده می‌شود، عارضه اطلاق می‌گردد. به عبارت دیگر، عارضه کوچکترین سطح اقلام اطلاعاتی نقشه می‌باشد. عوارض مکانی ممکن است ملموس و فیزیکی (نظیر یک رودخانه یا چاه ها و تونل ها) یا غیرملموس و قراردادی(نظیر یک منحنی میزان و یا یک سطح هم پتانسیل) باشد.
لایه
به مجموعه‌ای از عوارض همنوع که بر روی یک نقشه نمایش داده می‌شود، لایه گفته می‌شود. هر نقشه میتواند شامل یک یا چند لایه باشد. عوارض داخل یک لایه همگی از یک نوع هستند (نقطه ای، خطی یا سطحی). لایه ها میتوانند به فرمت های مختلفی نظیر Shape file، کلاسهای Geodatabase، فرمت های CAD و … وجود داشته باشند.
نقشه
نمایشی است از موقعیت مکانی اشیاء در جهان خارج که از ترکیب و روی هم‌گذاری چندین لایه تشکیل می‌گردد. در محیط ArcGIS یک نقشه با فرمت .mxd ذخیره می شود. مهمترین اطلاعاتی که در یک فایل نقشه ذخیره می شود درباره نحوه نمایش، منبع و ارتباطات لایه های تعریف شده می باشد. هر فایل mxd میتواند اطلاعات مربوط به چندین فریم نقشه (Data Frame) را در خود ذخیره کند.
سیستم مختصات
روابط و فرمول های ریاضی که نحوه نمایش عوارض واقع بر کره زمین را روی فضای مسطح (مثل مانیتور یا کاغذ)، تعریف میکنند. سیستم های مختصات را میتوان در دو طبقه کلی تقسیم بندی کرد:
-1جغرافیایی (Geographic): که در آنها نحوه تصویر شدن عوارض بر فضای مسطح تعریف نشده و بنابراین از مختصات کروی آنها جهت نمایش استفاده می شود. واحدهای اندازه گیری در آن از نوع درجه ای می باشند و به همین دلیل در بسیاری از کاربردها قابل استفاده نیستند.
-2تصویر شده (Projected): که در آنها نحوه تصویر شدن عوارض بر فضای مسطح تعریف شده و بنابراین از مختصات خطی جهت نمایش استفاده می شود. واحدهای اندازه گیری در آن از نوع خطی (نظیر متر) می باشند و به همین دلیل در اکثر موارد از این سیستم ها استفاده می شود. UTM و Lambert از معروفترین سیستم های مختصات از این نوع می باشند.
اطلاعات مکانی
مجموعه اطلاعاتی می‌باشد که موقعیت مکانی عوارض هندسی، لایه و در نهایت نقشه گرافیکی را تشکیل می دهند. این اطلاعات به دو شکل برداری و رستری (تصویری) ذخیره و نگهداری می‌شوند.
اطلاعات توصیفی
اطلاعات تشریحی و توصیفی در خصوص عوارض مکانی موجود در نقشه و یا موجودیت‌های مرتبط با آنها می‌باشد که توصیف‌هایی از این عوارض یا موجودیت‌های مرتبط را در برمی‌گیرد.